ویژگی های آب سالم
ویژگی های آب سالم
برای اینکه از سلامت آب آشامیدنی مصرفی‌تان مطمئن شوید بهتر است بدانید آب سالم به آبی گفته می‌شود که اثری از آلودگی میکروبی در آن وجود نداشته باشد و املاح آن در حد استاندارد باشند.
بنابر این گزارش، منیزیم، کلسیم و فلوئور ازجمله املاح موجود در آب هستند. در واقع وجود املاح معدنی برای سلامت بدن ما ضروری هستند، اما املاح بیش از حد به بدن آسیب می‌رسانند.
بطور مثال میزان بیش از حد فلوئور با لکه‌دار شدن دندان‌ها در ارتباط است. تشخیص سلامت آب از لحاظ وجود میکروب کار ساده‌ای نیست و باید در آزمایشگاه‌ها انجام شود.
اگر آب آشامیدنی با آب فاضلاب در تماس باشد یک نوع باکتری به نام «ایکلای» در آن دیده می‌شود. مصرف این آب ناسالم با ناراحتی‌های گوارشی و اسهال همراه است.
بنابراین یکی از شاخص‌های سلامت آب این است که از وجود این باکتری به دور باشد.
به هر حال ما فقط می‌توانیم نشانه‌های ظاهری سلامت آب را تشخیص دهیم که باید زلال، شفاف و بدون بو و مزه باشد. بررسی میزان سختی و سلامت میکروبی به عهده کارشناسان است.
ویژگیهای فیزیکی یا ظاهری آب :
ویژگیهای فیزیکی آب نظیر بو ، مزه ، کدورت ، درجه حرارت و رنگ می‌تواند آب را برای مصرف کننده نامطلوب سازد.
بو و طعم
عوامل مختلفی در ایجاد بو و طعم آب موثرند . این عوامل عبارتند از: جلبک‌ها ، تجزیه گیاهان آبزی ، محصولات حاصل از کلرینه نمودن آب نظیر : کلروفنل‌ها و آب راکدی که در انتهای سیستم توزیع ساکن می‌مانند.
کدورات آب
کدورات آب به علت وجود مواد معلق در آب می‌باشد معمولاً برای سنجش کدورت‌های قابل توجه از واحد J.T.U و برای کدورت‌های پایین از واحد N.T.U استفاده می‌شود.
رنگ آب
آب خالص بی‌رنگ است . رنگ آب آلوده شده می‌تواند از مواد در حال گندیدگی زمین یا نمک‌های فلزی موجود در طبیعت ( آهن و منگنز ) باشد.
دمای آب
گوارایی آب مربوط به میزان اکسیژن محلول در آب می‌باشد هر قدر دمای آن بالاتر باشد میزان حلالیت اکسیژن محلول در آن کمتر خواهد بود لذا آب با دمای بین 5 تا 15 درجه سانتیگراد اکسیژن محلول بیشتری در خود دارد گوارا و مطلوب است.
تصفیه شیمیایی آب
در مراحل مختلف تصفیه آب برای سبک کردن ، حذف مواد سمی ، منعقد سازی از مواد شیمیایی به عنوان لخته ساز و کمک منعقد کننده استفاده می‌شود . متداولترین ماده شیمیایی که در تصفیه آب کاربرد دارد کلر و ترکیبات آن می‌باشد . کلرزنی (chlorination) بصورت معمول آخرین مرحله بهسازی آب است . کلرزنی مکمل پالایش است زیرا علاوه بر از بین بردن عوامل میکروبی بیماریزا از آلودگی ثانویه میکروبی نیز جلوگیری می‌کند . اما کلر در مقدار متداول آن بر هاگ میکروبها ، تخم و کیست انگل‌ها و بعضی ویروس‌ها تاثیری ندارد . کلر علاوه بر اثر گندزدایی که دارد به علت داشتن ویژگی اکسیدکنندگی آن عناصری نظیر آهن ، منگنز ، هیدروژن سولفید و سیانور را اکسیده می‌کند بعضی از عوامل مواد بو و طعم نامطبوع را از بین می‌برد.
آزمایشات تعیین تکلیف آب آشامیدنی
برای تعیین کیفیت آب ، آزمایشات شیمیایی و میکروبی انجام می‌شود و آنچه که قبل از انجام آزمایش مهم است نمونه‌گیری صحیح از نظر تعداد و تکرار نمونه‌گیری است.
نمونه‌ها بایستی متناسب با اهداف تهیه و تامین آب آشامیدنی سالم باشد . آزمایش‌های میکروبی آب کیفیت آب را جهت آشامیدن وسایر استفاده‌ها مشخص می‌سازد.
بهداشت آب
1- ناخالصی‌های آب :
ناخالصی‌های آب عبارتند از : 1- ناخالصی معلق : نظیر ذرات معلق زنده و غیر زنده که در آب بصورت معلق یافت می‌شوند. این نوع ناخالصی را می‌توان در سه گروه تقسیم‌بندی نمود.
الف) ذرات معلق زنده بیماریزا مانند عوامل بیماریزای نظیر وبا ، حصبه ، شبه‌حصبه ، انواع اسهال‌ها و تخم انگل‌ها مانند آسکاریس وعامل کیست هیداتیت و ویروس‌ها ، منشاء اصلی این دسته از ناخالصی‌ها فاضلاب شهری و حضور حیوانات اهلی یا وحشی در مجاورت منابع آب می‌باشد.
ب) ذرات معلق زنده غیر بیماریزا مانند باکتریهای ساپروفیت اغلب جلبک‌ها و تک‌سلولی‌هایی که در طبیعت به وفور پیدا می‌شوند.
ج) ذرات معلق غیر زنده مانند رس ، لیمون که ناشی از فرسایش سطح زمین و سطوح آب‌خیز می‌باشد.
2- ناخالصی‌های محلول
این دسته شامل ، املاح معدنی ، ترکیبات آلی و گازهای محلول می‌باشند که می‌توان آنها را بصورت زیر گروه‌بندی نمود :
الف ) املاح محلول معدنی که اغلب بصورت املاح کلسیم ، منیزیم ، سدیم ، آهن ، منگنز و ..... است که برخی از آنها مصرف آب را محدود می‌نمایند.
ب) گازهای محلول مانند اکسیژن ، ایندرید کربنیک ، هیدروژن سولفوره ، ازت و غیره می‌باشند و این نوع ناخالصی نیز کیفیت شیمیایی آب را تحت تاثیر قرار داده و ممکن است باعث نامطلوب بودن آن شوند.
منابع تامین آب
منابع آب مشروب اجتماعات را می‌توان به 3 دسته تقسیم نمود :
الف) منابع سطحی : آبهایی که در قالب آب باران ، آب رودخانه ، آب دریاچه‌های طبیعی ، آب دریاچه یا سدهای ذخیره‌ای و قنوات در طبیعت موجود هستند در صورتی که بهسازی ، نگهداری و بهره‌برداری آنها از نظر اقتصادی و فنی مقدور باشد به عنوان منبع آب آشامیدنی انتخاب می‌شوند.
ب) منابع آب زیرزمینی :
منابعی نظیر چشمه‌سارها ، آب چاههای کم‌عمق ، چاههای جاری و آب حاصل از کانال‌های ساخته شده منابع آب زیرزمینی را تشکیل می‌دهند.
ج) منابع آب شور: شامل آب دریاها و دریاچه‌های شور یا آبهای شور زیرزمینی
ویژگیهای آب سالم :
1- عاری از عوامل زنده بیماریزا باشد 2- عاری از مواد شیمیایی زیان‌آور باشد 3- بدون رنگ و بو و مزه و طعم مطبوعی داشته باشد 4- قابل استفاده برای مصارف خانگی باشد.
آبی که یک یا دو مورد از ویژگیهای فوق را نداشته باشد ( به ویژه مورد یک و دو ) آن را آلوده و برای شرب غیر قابل مصرف می‌دانند.
آب آلوده
آبی که دارای عوامل بیماریزای عفونی یا انگلی ، مواد شیمیایی سمی ، ضایعات و فاضلاب خانگی و صنعتی باشد را آب آلوده گویند . منابع آلاینده آب عبارتند از :
الف) گندآب که عوامل زنده بیماریزا و مواد آلی تجزیه‌پذیر را در بردارد.
ب) مواد زائد تجاری و صنعتی دربردارنده عوامل سمی از نمک‌های فلزی یا مواد شیمیایی پیچیده مصنوعی
ج) آلاینده‌های کشاورزی نظیر کودها و آفت‌کش‌ها
د) آلاینده‌های فیزیکی مانند گرما و مواد پرتوزا
آلودگی آب با منشاء شیمیایی
منابع آب اغلب در بردارنده ناخالصی‌های شیمیایی هستند . این ناخالصی‌ها ممکن است ناشی از آلودگی ، آلودگی خاک یا مواد آلاینده ناشی از فعالیت‌های انسانی که بصورت فضولات جامد و مایع به محیط تخلیه می‌گردد باشد . آلاینده‌های شیمیایی عبارتند از: حلال شوینده سیانید ، فلزات سنگین ، اسیدهای آلی و معدنی ، مواد ازته ، مواد سفیدکننده ، رنگها ، رنگدانه‌ها ، سولفیدها ، آمونیاک ، مواد سمی و انواع گوناگون ترکیبات آلی کشنده موجودات زنده .
آلاینده‌های شیمیایی نه تنها می‌توانند بطور مستقیم بر سلامت انسان آسیب برسانند ، بلکه از راه تجمع در آبزیان بطور غیر مستقیم هم می‌توانند به انسان اثر کنند نظیر ماهی که برای تغذیه انسان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
