اعتیاد2

اعتیاد عبارت است از وابستگی به عوامل یا موادی که تکرار مصرف آنها با کم و کیف مشخص و در زمان معین از دیدگاه معتاد ضروری می‌نماید. یعنی تداوم بخشیدن به مصرف مواد و عوامل مخدر درمانی عامیانه ، غیرمعمول ، دور از موازین علمی و معتاد کسی است که نیازمند و وابسته روانی- جسمانی به مواد و عوامل مخدر و عادت‌زا می‌باشد که به منظور برآوردن آن بایستی از این مواد بطور مداوم و در فواصل مشخص استفاده کند.

 

مقدمه

افزایش سرسام آور مصرف مواد مخدر در جهان و قاچاق روز افزون این مواد پیامدهای وحشتناکی خواهد داشت که مستقیما نسل جوان و بشریت را تهدید می‌کند. گسترش شبکه قاچاق بین‌المللی و دام اعتیاد ، میلیون‌ها نفر جوان را به فساد و کام مرگ می‌کشاند و سوداگران مرگ را به ثروت و قدرت می‌رساند. اعتیاد یک مسئله بزرگ بهداشتی و بلایی اجتماعی و دارای جنبه‌های متعدد اقتصادی، سیاسی ، فرهنگی ، روانی ، اخلاقی و حقوقی است. از اینرو آگاهی خانواده‌ها درباره سرانجام نکبت‌بار اعتیاد در پیشگیری و مهار آن کمکی موثر به ‌شمار می‌آید.

شروع اعتیاد

اعتیاد با وابستگی جسمانی و روانی همراه است. بعضی از داروها نیز ممکن است با ایجاد وابستگی روانی در بیمار موجب افزایش مصرف شوند و اعتیاد بدهند. فرد معتاد با دریافت مواد اعتیادآور سرخوش و راضی می‌شود و با توقف مصرف دارو دجار خماری و اختلال شدید جسمانی می‌گردد. مواد اعتیادآور سبب پیدایش پدیده تحمل نیز می‌شوند. به ‌موجب این پدیده فرد معتاد برای دسترسی به اثر اولیه این مواد که در ابتدا با مقدار کم حاصل می‌شود مصرف خود را افزایش می‌دهد. شدت و نوع وابستگی نسبت به مواد اعتیادآور برحسب نوع و اثر آن متفاوت است. برخی از این مواد مانند تریاک و مشتقات آن وابستگی شدید ایجاد می‌کنند و برخی دیگر با وجود تاثیری که بر روان و ذهن فرد می‌گذارند اعتیاد دهنده به ‌شمار نمی‌آیند.

 

 

انواع اعتیاد

اعتیادات مجاز

اعتیادات مجاز عبارتند از:  وابستگی و تداوم در مصرف موادی که به عنوان دارو شناخته شده بطور طبیعی یا صناعی بدست می‌آید. و شامل بسیاری از مواد دارویی بویژه آرام بخشها و خواب آورها می‌شوند که این مواد با تجویز پزشک و یا اغلب خود سرانه مصرف می‌شوند. اعتیادات مجاز خود به دو دسته تقسیم می‌شوند. اعتیاد به مواد مخدر طبیعی و صناعی به عنوان دارو شناخته می‌شوند. و اعتیاد به موادی که تنها از دیدگاه روانی عادت‌زا هستند و تداوم مصرف را ایجاب می‌کنند همانند تنباکو و مشابهین آنها. اعتیادات به این مواد از ساده ترین تا خطرناکترین عوارض را در معتاد و بطور غیر مستقیم در خانواده و جامعه موجب می‌گردد. مثل عوارض قلب و عروق ، سرطان در دستگاه تنفس.

اعتیادات غیر مجاز

اعتیادات غیر مجاز عبارتند از:  وابستگی افراد به مصرف همیشگی مواد و بهره گیری از عواملی که بنابر قوانین کشوری یا بین‌المللی غیر مجاز شناخته می‌شوند این امر در نتیجه ناپسند بودن مظاهر اعتیاد از دیدگاه پزشکی ، بهداشتی ، روانی و اجتماعی می‌باشد. علل مختلف اعتیاد عبارتند از: ارضاء هوسها ، زیاده طلبی ، گرفتن انگیزه‌های احساسی ، احساس یکنواختی ، بیکارگی و وقت گذرانی- فقر ، عدم عدالت اجتماعی و ناهنجاریهای مالی و اقتصادی و بسیار رفاه و عوامل درونی مثل نوسانات فیزیولوژیک و پاتوفیزیولوژیک یعنی بیماریهای جسمی و روانی بویژه در اشکال مزمن و رنجور کننده و نارسایی اصول پزشکی در مورد تامین بهداشت جامعه و عدم توان درمان کلیه بیماریهای موجود ، یکی از دلایل اصلی اعتیاد می‌باشد.

ویژگیهای افراد معتاد

فرد معتاد کسی است که اساسا یا از خود و یا از محیط خود و یا هر دو احساس ناخشنودی ، نارضایتی و ناراحتی دارد و در چنین حالت نامطلوبی ناگزیر از مصاحبت و موانست با افرادی که برخلاف او دنیا را محل مناسبی برای زیستن یافته‌اند و علی رغم مسائل و مشکلات آن بگونه‌ای خود را با شرایط زندگی وفق داده‌اند آن را عقل می‌کنند. معتاددان در توهمات خود یک دنیای صنایی نسبتا رضایت‌بخش برای خویش متصورند که نه تنها بر هیچگونه تغییری یا در خود و یا در محیط مبتنی نیست بلکه دنیای خیالی آنان تنها بر اساس حضور مواد در بدنشان و نیاز به آن و رفع آن نیاز استوار است و غالبا آنان از احساس ناامنی ، احساس بی کفایتی ، احساس تنهایی ، نفرت ، نوسانهای افسردگی ، اضطراب شدید و بویژه کششها و تعارضات درون فردی بگونه‌ای رنج می‌برند. به هر حال اعتیاد و یک پدیده مخرب اجتماعی است زیرا اثرات نامطلوب و عواقب وخیم آنها تنها دامنگیر شخص معتاد نمی‌شود بلکه همه افراد را که بگونه‌ای با آنان وابستگی و ارتباط نزدیک دارند فرا می‌گیرد مخصوصا که فرد معتاد مسئول اداره یک خانواده و در نقش هم پایه نیز باشد.

اثرات دارویی مواد مخدر

مصرف مواد مخدر و دیگر ترکیبات اعتیادآور بعلت اثرات دارویی ویژه خود تغییراتی در سطح فیزیولوژی و بیولوژی شخص بوجود می‌آورد که قسمت مهم این تغییرات بر روی سلسله اعصاب مرکزی و محیطی انجام می‌گیرد و نتیجتا بر روی حالات جسمانی- روانی فرد اثر می‌گذارد و شخص مواجه با تجاربی در تداوم از اهمیتی خاص برخوردار خواهد بود. و مهمترین این تغییرات عبارتند از:     
تسکین موقت آلام روحی مانند اضطراب ، افسردگی و بی‌قراری و تسکین موقت دردهای جسمانی و احساس رضایت و آرامش درونی موقت و تشدید موقت و میزان هوشیاری بگونه‌های غیر قطبی و چون اغلب معتادین قبل از اینکه به اعتیاد روی آورند با مشکلاتی متعدد مانند اضطراب ، افسردگی ، بی قراری و تضادهای گوناگون مواجه بوده‌اند لذا مصارف اولیه مواد مخدر ممکن است در کوتاه مدت سبب تسکین ناراحتیهای فوق گردد و ترک ناگهانی و یا کاهش مصرف مواد مخدر پس از ایجاد وابستگی بدنی نسبت به دارو سبب اختلالاتی می‌گردد مانند بی‌قراری ، اضطراب ، خستگی مفرط ، گیجی ، حالات تهوع ، استفراغ و اسهال عدم تمرکز شدید و پاشیدگی افکار. در چنین مرحله‌ای فرد معتاد با چنین حالاتی روبرو می‌گردد و بنابراین تنها راه فرار از آن را استفاده مجدد دارو بداند. وابستگی فرد معتاد نسبت به ماده مخدر صرفا بدنی نیست و جنبه‌های وابستگی روانی آن به دارو در رابطه با مشکلات شخصیتی فرد در جریان تداوم اعتیاد از اهمیت اولیه برخوردار است.

ریشه‌های روانی اعتیاد

از نقطه نظر روانشناسی عقیده بر این است که اعتیاد به مواد مخدر بگونه‌ای غیر مستقیم واکنش و پاسخی است مخرب در مقابل کنش‌های غیر قابل تحمل بیرونی و درونی که بدان وسیله فرد سعی می‌کند آلام و مشکلات درونی خود ، مانند اضطراب، افسردگی و محرومیتها را کاهش داده و یا تسکین بخشد که در واقع انتخاب شیوه‌ایست ناسالم به منظور فرار از واقعیتهای موجود.             

در واقع معتاد همانند دیگر افراد ، انسانی است که نیاز دارد عشق بورزد و مورد عشق قرار گیرد (عشق سازنده و حقیقی) او می‌خواهد به دیگران محبت کند و مورد مهر و محبت قرار گیرد وجودش برای دیگران موثر و با ارزش باشد و متقابلا وجود دیگران برای وی مفید و با اهمیت باشد، سرانجام ندای درونش از او می‌خواهد که او بایستی تغییر کند تغییری که او را از تمامی این مصائب و مشکلات برهاند و در تبادل خود و جامعه‌اش قبول مسولیت نماید متاسفانه بر اثر نارساییها و انحرافات خانوادگی و اجتماعی و همچنین عدم یک نظام تربیتی صحیح فرد به تدریج از مسیر حقیق دور می‌شود و با انتخاب شیوه و معیارهای مخرب از خود و جامعه‌اش بیگانه می‌گردد و این گریز از خویشتن خویش و بیگانگی وی را به انزوا و فرار هرچه بیشتر از واقعیتها می‌کشاند.

آیا اعتیاد یک بیماری است ؟

متأسفانه بسیاری از افراد جامعه ،  اعتیاد به مواد مخدر  را معادل جرم دانسته و فرد معتاد را مجرم می دانند. این مسئله که در افراد معتاد به مواد مخدر میزان جرم و جنایت بیشتر از افراد عادی جامعه است شکی وجود ندارد؛ ولیکن هر فرد معتادی مجرم نیست و بسیاری از موارد جرم در افراد معتاد مستقیماً در ارتباط با مشکل تهیه مواد مخدر و نیاز بدنی و روانی ایشان است. در واقع فردی که مصرف مواد مخدر نیازش را برطرف می کند ؛ یک بیمار روانی محسوب می شود.

چه افرادی مستعد اعتیاد به مواد مخدر هستند؟

مطالعات مشخص نموده اکثر افرادی که به مصرف مواد مخدر وابستگی جسمی و روانی پیدا می کنند از نظر ژنتیکی مستعد اعتیاد به مواد مخدر هستند و غالباً در نزدیکانشان اعتیاد به مواد مخدر شایع است. البته این مطلب دلیل آن نیست که هر شخصی که در بین نزدیکانش اعتیاد به مواد مخدر وجود ندارد ، از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری اعتیاد نیست ؛ زیرا اولاً ممکن است نزدیکان شخص از نظر ژنتیک مستعد این مشکل باشند ولی تاکنون این استعداد به ظهور نرسیده و استفاده مواد مخدر را تجربه نکرده باشند ؛ ثانیاً اعتیاد به مواد مخدر فقط در زمینه ژنتیکی نیست و تیپ شخصیتی افراد نیز نقش تعیین کننده دارد.

افرادی که شخصیت های خودشیفته ، پرخاشگر و ضد اجتماعی دارند ، مستعد اعتیاد به مواد مخدر هستند ؛ زیرا مصرف مواد مخدر نیازهای روانی ایشان را کاملاً برطرف می کند. از سوی دیگر افرادی با شخصیت های افسرده و اصطلاحاً افراد با شخصیت های زود رنج و احساساتی نیز کاملاً مستعد اعتیاد به مواد مخدر هستند. زیرا در این افراد نیز مصرف مواد مخدر نیازهای درونی و روانی را برطرف می کند.

به طور خلاصه می توان گفت هر شخصی می تواند مستعد اعتیاد به مواد مخدر باشد . فرد با استفاده از مواد مخدر در مرتبه اول احساس سرخوشی می کند به گونه ای که احساس می کند نیازهای روانی یا ژنتیکی او را برطرف نموده است . بدین ترتیب از نظر روانی معتاد به مواد مخدر می شود و به مرور با استفاده های مکرر از مواد به آنها وابسته می شود . در این مرحله این شخص ، بیماری است که به مواد مخدر معتاد شده است.

اعتیاد به مواد مخدرچیست ؟

اعتیاد به مواد مخدر دارای دو جنبه جسمی و روانی می باشد.

منظور ازاعتیاد جسمی آن است که علایمی چون : درد عضلانی ، پرش عضلات ، آب ریزش بینی  ، عطسه ، اسهال و استفراغ ، اختلال خواب و... بعد از قطع مصرف مواد مخدر در بیمار بروز می کند که این علائم با گذشت زمان( 7-21 روز ، بسته به نوع ماده مخدر مصرفی) برطرف می شود. در پایان این دوره است که بیمار سم زدایی شده و ترک بدنی انجام داده است .

اعتیاد روانی همان تمایل بیمار به استفاده از مواد مخدر می باشد که در دوره سم زدایی و تا مدت طولانی بعد از ترک ، شاید سال ها طول بکشد. بیمار وسوسه استفاده از مواد مخدر را دارد، زیرا متأسفانه تجربه رفع موقت مشکلاتی نظیر فشارهای روانی ، افسردگی ، اضطراب، مشکلات جنسی و ... را با استفاده از مواد مخدر داشته است. بنابراین فردی که اعتیاد را ترک  کرده است در برخورد با هر یک از این مشکلات ممکن است که مجدداً به مواد مخدر روی آورد.

بیماری اعتیاد به مواد مخدر، تقریباً یک بیماری مهلک است که به درمان طولانی نیاز دارد و درمان آن با سم زدایی شروع شده و با ادامه درمان و ایجاد محیطی امن و عاری از فشارهای روانی ، قدم های بعدی درمان برداشته می شود. این اعتقاد که اعتیاد درمان ندارد کاملاً بی اساس و دور از ذهن است. ممکن است درمانِ اعتیاد طولانی مدت و سخت باشد؛ اما امید به درمان و بهبودی ، بسیار بالاست.

 

 

علل گرایش به سوء مصرف مواد مخدر:

1.احساس کنجکاوی:که جوان،بدون آگاهی وتنها با شنیدن نام ماده ی مخدر و مصرف آن می خواهد نوع ماده واثرات آن را تجربه کند .

2. پذیرش در گروه:در برخی موارد،فرد به علت این که تمایل به پذیرفته شدن در گروه همسالان و یا عضویت در گروهی دارد تحت تأثیر درخواست و توصیه آنان مصرف مواد را تجربه می کند.

3. الگو برداری:معمولا در خانواده،نوجوانان و جوانان از رفتار و واکنش های والدین و افراد بزرگتر به صورت الگویی برای زندگی استفاده می کنند.حال اگر در این رفتار ها مصرف مواد مخدر نیز جایگاهی داشته باشد،می تواند در فرزندان و افراد دیگر خانواده گرایش به مصرف مواد مخدر ایجاد کند.

4. افزایش توانایی جنسی: به علت اثرات مغزی مواد مخدرکه باعث تأخیر در انزال می گردد،برخی به صورت ناآگاهانه تمایل به مصرف مواد مخدرجهت طولانی نمودن ارتباط جنسی و افزایش ظاهری توانایی جنسی دارند اما غافل از این که مصرف مواد مخدر باعث کاهش توانایی جنسی و ناتوانی جنسی می شود.

5. تشویق عضو معتاد خانواده:چون مصرف ماده مخد دراکثر فرهنگ ها و جوامع،عملی ناپسند می باشد،عضوی از خاناده که مصرف کننده ماده مخدر می باشد،جهت تنها بودن در این مقوله و خروج از انزوا و فشار های روحی تنهایی ناشی از مواد،ممکن است با بیان اثرات کاذب مصرف مواد،دیگر اعضاء را به مصرف مواد تشویق کند.

6. افزایش توانایی جسمی: به علت اثرات نشئه آور اولیه مصرف مواد مخدر و کاهش احساس خستگی و به دنبال آن افزایش توانایی بیشتر جهت کار های سنگین بدنی،در مشاغلی که نیاز به کار بدنی بیشتری دارند،ممکن است به فرد در جهت توانایی بیشتر ،پیشنهاد مصرف صورت گیرد.پس از گذشت مدت زمانی،مصرف ماده مخدر نه تنها کارایی فرد را بیشتر نکرده بلکه برای رسیدن به کارایی معمول نیز نیاز به مصرف مواد بیشتری وجود خواهد داشت.

7. اختلالات روحی- روانی: اختلالات روحی روانی که مورد درمان قرار نگرفته باشند عاملی برای گرایش به مصرف مواد مخدر می باشند در برخی از موارد،افرادی که دچار اختلالات روحی از قبیل افسردگی،اضطراب طولانی،عدم توانایی انجام واکنش های صحیح روحی وروانی د ربرخورد های اجتماعی که خود منجر به بروز اضراب شدید در فرد می گردد،و عدم توجه خانواده و والدین به درمان صحیح آن ها هستند،مورد تشویق اطرافیان و دوستان مصرف مواد مخدر جهت استفاده از اثرات تسکینی ظاهری آن می گردند.و از آن جایی که این افراد به صورت کاملاً مقطعی دچار آرامش موقت میگردند،ممکن ایت به سوء مصرف مواد ادامه دهند که از بروز این معضل با مشاوره با روانپزشک و روان شناس جهت درمان و کمک به فرد قبل از مصرف و مواجه با ماد مخدر می توان جلوگیری نمود.

8. عدم تحمل ناکامی هادر روند زندگی: برخورد صحیح با این مسائل که از مهارت های زندگی است را نداشته باشد و انتظار هیچ گونه شکست و ناکامی را در زندگی نداشته باشد،ممکن است باعث از هم پاشیدن شخصیت فردی و اجتماعی او شده و این خود منجر به آسیب پذیر شدن فرد و افزایش احتمال گرایش به سمت مصرف مواد مخد ر یا قبول استفاده از آن توسط اصرار معاشرین را ایجاد نماید.لازم به ذکر است که در مورد گرایش به سوء مصرف مواد مخدر معمولاً چندین عامل نقش ایفا می کند و نباید تنها به دنبال یک عامل باشیم.

علل گرایش زیاد جوانان ایرانی به مواد مخدر چیست؟

آمار معتادان کشور ما  سالانه 8 درصد افزایش می‌یابد ,میانگین سن اعتیاد در ایران کاهش یافته است ,رشد معتادان تزریقی کشور3برابر رشد جمعیت ,اعتیاد در کشور جوان‌تر ‌و زنانه‌تر شده است‌ ,دختران در استعمال موادمخدر از پسران پیشی می گیرند,اعتیاد در کمین 20 درصد از دانشجویان ,روانگردان‌ها به مدارس رسیده‌اند... آیا واقعا این وضع زیبنده کشور ماست؟ براستی سوال اینجاست : علت اساسی این همه گرایش به مواد مخدر در  میان جوانان کشور ما چیست؟

 جوانان از جمله گروه هایی هستند که فضای تعریف ناشده ای دارند ، با وجود بودن جامعه جوان  حوزه خاص جوانان تعریف نشده است و  هویت جوان مشخص نیست .

 چون فضای جوانی تعریف شده نیست ، هر کسی در برخورد با جوانان ، ضوابط و قواعد حاکم بر فضای خود را بر آنها تحمیل می کند

 . همه به هنگام برخورد با جوانان در پارک ها و اماکن تفریحی ، بویژه اگر با خانواده خود باشیم ،از آنان هراس داریم یا از آنان فاصله میگیریم فضای جوانی همراه در معرض تهاجم ارزش ها و هنجارهای فضاهای دیگر است . درنگاه ما جوان مجرم بالقوه است که باید انتظار هر کاری را از او داشت نه تنها خانواده ها در پارک ها و اماکن تفریحی، حتی دولت هم از جوانان می ترسد .

امنیت وجودی جوانان به راستی در معرض خطر است . بنابراین بیرون فضای امنی برای جوانان نیست . سالهاست که جوانان ، شادی ها و صدای خنده هاشان از اجتماع بیرون رانده شده است . فعلاَ مسئله این نیست که ما جایی برای جوانان در بیرون نداریم پارک ها و اماکن تفریحی و ورزشی برای جوانان نداریم – که صد البته کم هم داریم – بلکه مسأله ، جاذب نبودن این فضاها برای آنهاست و امنیت آنها را در این اندک اماکن ، هم گرفته ایم ،‌در چنین وضعیتی جوانان با تمام شور نشاطی که باید داشته باشند ، فضای بسته ای چون خانه خلوت را برگذران اوقات فراغت اختیار می کنند . اجتماع گریزی حاصل چنین وضعیتی است به این ترتیب گریز از اجتماع با مصرف مواد مخدر که این احساس را تقویت می کند با شیوه گذران اوقات فراغت نیز رابطه می یابد .

شکی نیست که مصرف مواد مخدر به عنوان سنتی ترین شکل گذران اوقات فراغت در جامعه شکل میگیرد .

این وضع به سادگی با مطالعه درباره شیوه گذران اوقات فراغت و الگوهای گذران آن با مصرف مواد مخدر در بین گروههای مختلف اجتماعی رابطه پیدا می کند .

کمبود شادی عامل گرایش به موادمخدر و مشروبات الکلی است      
 گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی و ناهنجاری‌های اجتماعی ناشی ازافزایش افسردگی وکمبود عنصر شادی در زندگی‌ ‌آنان است‌.  باید جوانان و‌ ‌نوجوانان را مجهز کنیم که خودشان عامل افزایش شادی در خودشان باشند و شادی را در‌ ‌شرکت در پارتی‌های ناسالم استفاده از مشروبات الکلی، مواد مخدر و روابط ناهنجار‌ ‌جستجو نکنند.  باید آنان را به این باور رساند که با شادی‌های مفرح اجتماعی و مطابق‌ ‌با موازین اسلامی می‌توانند سلامت روح و جسم خویش را تامین کنند. شادمانی ترکیبی‌است از عاطفه مثبت، رضایت از زندگی و نبود عواطف‌ ‌منفی مانند افسردگی و اضطراب که در جهان امروزی یکی از بخش‌های مهم کیفیت زندگی‌ ‌را تشکیل می‌دهد .

عوامل مؤثر در گرایش فرزندان به اعتیاد

  الف - عوامل فردی : اعتماد به نفس پائین ، تمایل به اعمال زشت و خلاف ، افسردگی ، اضطراب ، اختلال شخصیت ضداجتماعی درد و بیماری جسمی مزمن ، نگرش مثبت به مواد ، عدم توانایی (( نه )) گفتن در مقابل فشار همسالان ، عدم مسئولیت پذیری ، عدم تحمل ناکامی و شکست ، عدم پایبندی مذهبی ، باورهای نادرست در مورد مواد .

ب - عوامل محیطی : داشتن دوستان معتاد ، طرد شدن از طرف معلمان و دوستان ، مهاجرت ، دسترسی آسان به مواد ، فشارهای ناشی از محیط مثل زلزله ، خشکسالی ، فقر و بیکاری ج - عوامل خانوادگی : مصرف مواد توسط اعضاء دیگر خانواده ، خانواده های بی سرپرست ، تشنج و درگیری در خانواده ، رهاکردن فرزند به حال خود ،‌ عدم وجود روابط گرم و صمیمی در خانواده

پیشگیری به عنوان بهترین شیوه مقابله با اعتیاد

اساس پیشگیری تعلیم و تربیت ، راهنمایی ، مشورت و ارشاد خانواده‌هاست این آموزش باید در یک طیف گسترده اعم از رسمی و غیر رسمی صورت پذیرد و بویژه از رسانه‌های گروهی در جهت آموزشی و نتیجتا پیشگیری از اعتیاد نخست با تحلیل کلیه عوامل احتمالی اعم از فرهنگی ، اجتماعی ، خانوادگی ، تحصیلی و غیره که افراد سالم را بسوی این انحراف عظیم مذهبی ، اخلاقی ، اجتماعی و خانوادگی سوق دهد، کمال استفاده بعمل آید. آنگاه مسئولان تعلیم و تربیت علما و روحانیون ، روانشناسان و سایر صاحب نظران شیوه‌های مقابله را در چارچوب نظام حکومتی و متناسب با ارزشهای حاکم بر جامعه ارائه دهد.

آیا برای درمان اعتیاد  روش های گوناگونی وجود دارد؟

از زمانی که انسان با ماده مخدر آشنا شد و مصرف آن باعث بروز پدیده اعتیاد گردید، درمان های گوناگونی نیز برای برطرف کردن آن به کار گرفته شد که خوشبختانه هر روز نیز این روش های درمان پیشرفته تر و کامل تر می شود. از درمان و ترک کردن در اردوهای معتادان گمنام و درمان با داروی متادون گرفته تا جدیدترین شیوه درمانی که U.R.O.D ) سم زدایی فوق سریع ) است.

بیماران ، ترک جسمی را شروع می کنند و همانطور که قبلاً اشاره شد مرحله دوم درمان و یا به عبارتی مرحله تکمیلی آن آغاز می شود که درمانِ قسمت روانی آن است.

درمان های روانی چیست و اصول آن بر چه پایه ای استوار است ؟

بیماری اعتیاد علاوه بر این که از نظر جسمی ، فرد را ناتوان و وابسته می کند، یک نوع وابستگی روانی نیز در او ایجاد می کند که حتی در مواقعی که از نظر جسمی هیچ گونه مشکلی ندارد و نیاز جسمانی ندارد هوس و میل به مصرف مواد مخدر در او می تواند دلیلی بر شروع مجدد مصرف شود و اینجاست که نیاز بیمار به درمان های روانی کاملاً احساس می شود.

بنابراین باید نگرش و باورهای بیمار به مواد مخدر عوض شده و از نظر روانی ، تنفر و انزجار جایگزین عشق و علاقه به مواد مخدر گردد.

در حال حاضر درمان انتخابی و مطمئن روان درمانی فردی، گروه درمانی ، کلاس های آموزشی ، جانشین سازی ، فعالیت های مناسب و تکنیک های آرام سازی جسمی – روانی است .

آیا خانواده و محیط بیمار در درمان اعتیاد نقش دارند؟

ایجاد انگیزه در خانواده و همراهان بیمار و این که خانواده  چه نقش مهمی در درمان بیمار معتاد  دارد، یکی از اهداف مهم درمان اعتیاد است.

پس از سم زدایی جسمی ، بیماران احتیاج به حمایت های بسیار مناسب و همه جانبه خانواده دارند که این حمایت شامل حمایت روانی و برخورد صحیح و مناسب با بیمار است. اغلب خانواده ها و مردم ، بیمار معتاد را یک مجرم می دانند و متأسفانه در مسیر تلاش در جهت بهبود بیمار خیلی سریع مأیوس می شوند و به اصطلاح ، بیمار را غیر قابل اصلاح می دانند که این ناامید شدن یکی از بزرگترین علل شکست در سیر درمان است. درحقیقت اعتیاد فقط یک بیماری عصبی – روانی می باشد که احتیاج به درمانی طولانی مدت شامل حمایت های روانی بسیار دقیق از بیماران معتاد دارد که بعد از مرحله سم زدایی ، خانواده باید اغلب رفتار و برخوردهای لازم با بیمار را با توصیه های متخصصین روان پزشک و روان شناس انجام دهند. زیرا کوچکترین حرکت اشتباه در مسیر درمان می تواند باعث شکست و بازگشت مجدد بیماری شود.

آیا به راستی اعتیاد قابل درمان است ؟

هم اکنون اعتیاد به مواد مخدر یا سایر مواد روان گردان صرفاً به عنوان یک بیماری مزمن عصبی روانی شناخته می شود که با یک درمان سم زدایی ، مرحله درمان شروع می شود و با روان درمانی برای مدت حداقل شش ماه ؛ شامل شرکت در کلاس های گروه درمانی و مشاوره فردی ، و حمایت بسیار دقیق و کامل خانواده و اطرافیان ، ادامه می یابد . باید توجه داشت زمانی بیمار ترک کامل روانی را انجام می دهد که بعد از سیر درمان ، به طور کامل از مواد مخدر ، به معنای واقعی متنفر شده باشد، اگر بدین صورت مراحل درمان ادامه یابد به طوری که کلیه فعالیت های درمانی بیمار تحت نظارت گروه پزشکی و متخصص و در مراکز ترک اعتیاد معتبر و مجّرب صورت پذیرد، بدون شک اعتیاد درمان می شود و خطر ابتلا و برگشت مجدد بیمار به اعتیاد به حداقل می رسد.

با روش های درمان اعتیاد آشنا شویم

سم زدایی و پاک کردن مواد افیونی از بدن،نخستین گام برای بیمارانی است که وارد برنامه های درمان و باز توانی ترک اعتیاد می شوند،به همراه آن باید بیمار به شرکت فعال در گروههای خودیاری و درمان های غیر دارویی تشویق شود،چرا که سم زدایی تنها در دراز مدت با موفقیت چندانی همراه نخواهد بود . سم زدایی به شیوه های ساده به داروهای مسکن و آرام بخش و نیز به اشکال مختلف که نیاز به بستری شدن و بیهوشی دارد امکان پذیر است.

پس از سم زدایی با هر کدام از روش های فوق، برای پیشگیری از عود ،دوکار اصلی باید انجام گیرد:

1-     استفاده از داروهای یشگیری از عود

2-     درمان های غیر دارویی

برای شروع داروی یشگیری از عود ، حتما سم زدایی به اتمام رسیده باشد.

بعضی ها معتقدند، گروه درمانی، روش بهتری برای درمان معتادان است.

خانواده درمانی: پیرامون هر فرد معتاد خانواده ای در رنج است. در درمان یا ادامه اعتیاد خانواده نقش بسزایی دارد.

درمان شناختی- درمانی: در این روش که بر مبنای یادگیری شکل گرفته است، بر توانایی انسان برای آموختن رفتارهای سازگار و نا سازگار و چگونگی تغییر آن تأ کید می شود.

گروه خودیاری معتادان گمنام:

گروههایی هستند که توسط خود معتادان به منظور حمایت از یکدیگر،گفتگو، راهنمایی و ارائه راه حل تشکیل می شود این گروه فاقد درمانگر بوده و خود معتادان آن را اداره میکنند. در این گروهها بر مسئولیت خود فرد در ارتباط با اعتیاد تاکید می شود.

این گروه بر اساس دوازده قدم و دوازده سنت که نمایانگر قاعده و اصول این گروهها ست،اداره می شود.

1- مصرف مواد مخدر مساوی با بیماری های جسمی، روحی و اجتماعی است.

2- با توجه به اینکه سنین بحرانی برای ابتلاء به مواد مخدر 16 تا 20 سال است، پس بیاییم فرزندانمان را در این سنین در جامعه رها نکرده و به آنان مهارت های زندگی را آموزش دهیم.

 3- وقتی اطلاع دارید که مصرف مواد مخدر می تواند منجر به ابتلای شما به ایدز ، هپاتیت و عوارض روانی از قبیل افسردگی و مشکلات جنسی شود، پس چرا اعتیاد به مواد مخدر؟

 

 

 

 

 

نکات مورد توجه در رهایی از اعتیاد و افسردگی

1- جسمی و سبک زندگی

ورزش

رژیم غذایی سالم

استراحت و خواب کافی

مصرف دارو (در صورت نیاز)

یادگیری مدیریت زمان

درگیر شدن در فعالیت‌های لذت‌بخش

دستیابی به تعادل در زندگی

پذیرش اختلال و نیاز به کمک

ایجاد انگیزه برای تغییر

تغییر باورها و افکار ناسالم

تغییر الگوهای مخرب رفتاری

2- هیجانی

پایش خلق و خو

کاهش اضطراب و افسردگی

کاهش احساس شرم و گناه

کنترل خشم

فرونشاندن حس «تهی بودن»

3- رشد شخصی

توسل به معنویات

مدیتیشن

تهیه  برنامه‌های جلوگیری از بازگشت هر دو اختلال

استفاده از «ابزارهای بهبودی» به طور مداوم

4- خانوادگی و اجتماعی

شناسایی تأثیرات اختلال بر خانواده و ارتباطات شخصی

درگیر کردن خانواده در روش درمان

حل مشکلات خانوادگی یا زناشوئی

توجه به ویژه به افراد، مکان‌ها و رویدادهای پرخطر

مشارکت در برنامه‌هایی که در آن‌ها مواد الکلی مصرف نمی‌شود

پرداختن به مشکلات ارتباطی

مقاوت در مقابل فشارهای اجتماعی در مورد نوشیدن الکل یا مصرف مواد

حل مشکلات کاری، تحصیلی،مالی و قانونی

یادگیری مواجهه با تعارضات بین فردی به جای دوری از آن‌ها

یادگیری در خواست کمک و حمایت از دیگران

مشارکت در گروه‌های حمایتی برای اعتیاد، افسردگی یا هر دو