تاثیر نماز در بهداشت روانی

 

تاثیر نماز در بهداشت روانی

امروزه اعتقاد بر این است که با پیشرفت علم، صنعت و فناوری آمار بیماری‌های روانی نیز بالا رفته است و بیش از پیش شاهد مشکلات و معضلاتی هستیم که بر جسم و روح انسان‌ها تأثیر گذاشته وآن‌ها را در تطبیق و سازگاری با محیط خودش دچار مشکل می‌نماید؛ اگرچه گفته می‌شود هیچ فردی در مقابل مشکلات روانی مصونیّت ندارد و این خطر ممکن است هر فردی را تهدید کند ولی باید این واقعیت انکارناپذیر را پذیرفت که چنان‌چه افراد ظرفیّت روانی و ایمان قلبی خود را بالا برده و خود را مقاوم سازند می‌توانند شیوه‌های حل مسئله و رویارویی با مسایل و مشکلات را فراگرفته و کمک بزرگی در جهت پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری‌های روانی داشته باشند.

برای داشتن بهداشت روانی خوب، شرایطی وجود دارد: روبه‌روشدن با واقعیت، سازگار شدن با تغییرات، گنجایش داشتن برای اضطراب‌ها، کم توقّع بودن، احترام قایل‌شدن به دیگران، دشمنی نکردن با دیگران و کمک رساندن به مردم و مهیا‌نشدن بهداشت روانی در یک فرد زمینه را برای پیدایش انواع دشواری‌های روحی و روانی مثل افسردگی، اضطراب، نابسامانی‌های روحی، انواع بیماری‌های روحی و روانی، استرس و...  فراهم می‌کند.

مطالعات نشان داده است که اشخاص مذهبی کمتر دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند، پژوهش‌های زیادی نشان داده‌اند که حضور مذهب می‌تواند در برابر مسایل و مشکلات روحی و روانی انسان را محافظت نماید.

مذهب، نیایش و ارتباط با خداوند راهی است که بشر پس از قرن‌ها جدایی از آن، دیگر بار به سویش بازگشته و به توانایی‌های عمیق و کارساز آن در مبارزه با مشکلات زندگی جدید؛ که اضطراب نیز ثمره‌ی آن است، پی برده و دیگر نمی‌تواند منکر تعامل بین روان‌پزشکی، روان‌شناسی و حتی در مواردی پزشکی از یک سو و مذهب از سوی دیگر شود لذا در مقاله‌ی حاضر موضوع تاثیر نماز بر بهداشت روانی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

نماز و نقش آن در زندگی بشر

نماز در لغت به معنی دعاست و جهت قرب به خدا اقامه می‌شود. نماز ارتباط صمیمانه‌ای است میان انسان و خدا. نماز تسلی بخش دل‌های مضطرب و خسته و مایه‌ی روشنی و صفای باطن است. در قرآن نام‌های دیگری نیز در مورد نماز نقل شده است: صلاة، ایمان، تسبیح، قرآن، رکوع، قنوت، قیام و سجده، امانت، استغفار و ذکر.

نماز ستون دین و بهترین و استوارترین برنامه آدم‌سازی است. نمازگزار با خدایش به راز و نیاز می‌پردازد و بال فرشتگان بندگان خوب خدا هم‌نشین و دمساز می‌شود. نماز انسان را فرشته خو می‌کند چراکه نمازگزار از هر بدی پاک می‌شود. انسان با نماز از احساس تنهایی خلاص می‌شود، گویی از نو متولد شده، و یأس و ناامیدی در آسمان روح وی دیده نمی‌شود، لذا با گام‌های استوار به سوی زندگی پیش می‌رود. هیچ عملی نزد خداوند محبوب‌تر از نماز نیست، پس هیچ کاری از کارهای دنیا نباید انسان را از نماز غافل سازد.

نماز زینت بزم عارفانی است که از بیگانه دست شسته‌اند و با دوست پیمان پاکی بسته‌اند در سایه‌ی نماز می‌توان از کمند شیطان و عصیان رهید و به رضوان الهی رسید. تدبر و اندیشه در سراسر نماز همانند غواصی در اقیانوس ژرف و بی‌کرانی است که حاصل آن گوهرهای بی‌بدیل اخلاص و تسلیم و فروتنی و رسیدن به آرامش روانی است.

در اسلام هیچ فریضه‌ای بالاتر از نماز نیست، ادیان آسمانی دیگر نیز در دعوت به عبادات خدا و دوری از طاغوت باهم متحد بودند و وظایف گوناگون را بر عهده بندگان می‌نهادند ولی وجه مشترک تمامی آن‌ها، اقامه‌ی نماز است.

حضرت رسول اکرم(ص) درباره‌ی زیبایی نماز می‌فرماید: «به راستی برای هر چیز زینتی است و زینت اسلام نمازهای پنج‌گانه می‌باشد، و برای هر چیز صورتی، و صورت دین نماز است. پس در اثر بی‌توجهی به نماز صورت دینتان را زشت نشان ندهید»

پرهیز از مضرات

آیین مقدس اسلام در ضمن یک سلسله مقررات، بهداشت جسمی را به طور کافی تأمین نموده است، مانند نهی از خوردن خون و مردار و گوشت بعضی از حیوانات و غذاهای سمی و نهی از نوشیدن مسکرات و آب های ناپاک، پرخوری، ضرر زدن به بدن و دستورهای دیگری که این فصل، گنجایش تفصیل آن ها را ندارد.

حفظ نظافت

پاکیزگی، یکی از مهم ترین اصول بهداشت است. به همین سبب، در آیین مقدس اسلام اهمیت زیادی به این اصل داده شده است. اهمیتی که در اسلام به پاکیزگی داده شده، در هیچ آیین دیگری یافت نمی شود. پیغمبر اکرم (ص) فرموده است: النظافة من الایمان (مستدرک الوسائل 16:319، ح9).
اسلام، گذشته از این که به طور عموم به نظافت و پاکیزگی امر می کند، به طور خصوص نیز به هر یک از نظافت ها توصیه می نماید، مانند چیدن ناخن های دست و پا، ستردن موهای زاید سر و بدن، شستن دست ها پیش از غذا و پس ا ز آن، شانه زدن مو، مضمضه و استنشاق، روزی چند بار مسواک کردن، جاروب کردن خانه، پاکیزه نگاه داشتن راه ها و در خانه ها و زیر درخت ها و مانند این ها.    
اسلام، گذشته از این دستورها، عبادت هایی تشریع کرده که توأم با پاکیزگی و نظافت دایمی است، مانند پاک کردن بدن و لباس از نجاست ها و روزی چند مرتبه وضو برای نماز و غسل های گوناگون برای نماز و روزه.

مضمضه و مسواک

دهان انسان که مجرای غذا می باشد به واسطه تناول غذا، آلوده می شود و ریزه های غذا در بن دندان ها و سطح زبان و سایر جاهای دهان باقی می ماند و در نتیجه، داخل دهان، آلوده و بدبو می گردد و گاهی به وسیله تخمیرات و فعل و انفعالات شیمیایی که در میان خرده های غذا انجام می گیرد، مواد سمی به وجود می آید و با غذا آمیخته شده، وارد معده می شود. علاوه بر این، تنفس چنین شخصی در میان یک جمع موجب فساد هوای آن مجمع شده، دیگران را می آزارد. از این رو، شرع مقدس اسلام به مسلمانان دستور داده است که هر روز (مخصوصا پیش از هر وضو) دندان های خود را مسواک کنند و با آب تمیز، مضمضه کرده، دهان خود را از آلودگی پاک نمایند.

استنشاق

تنفس، از ضروریات زندگی انسان است و غالباً هوایی که در منطقه های مسکونی انسان می باشد از گرد و غبار و کثافات خالی نیست و البته تنفس با چنین هوایی برای دستگاه تنفس ضرر دارد. برای پیش گیری از این ضرر، خدای مهربان در درون بینی انسان موهایی زاید رویانیده که نمی گذارد گرد و غبار به شش ها برسد.    
با این حال، گاهی به واسطه آن که گرد و غبار در بینی جمع می شود، موهای بینی از انجام کامل وظیفه خود باز می ماند، از این جهت در شرع اسلام دستور داده شده که مسلمانان روزی چند مرتبه پیش از وضو، استنشاق کنند و به واسطه کشیدن آب پاک به بینی خود، بهداشت مربوط به تنفس خود را حفظ نمایند.

مسواک هنگام وضو    
امام صادق علیه السلام می فرمایند: از سفارش های رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم به امیرالمومنین علی بن ابیطالب علیه السلام این بود : علیک بالسواک عند کل وضو(25 ) .
« بر تو باد مسواک زدن هنگام وضو گرفتن » آنقدر مسواک زدن هنگام وضوگرفتن ارزش و اهمیت دارد که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرموده اند : لولا ان اشق علی امتی لامرتهم بالسواک عند وضو کل صلاته : اگر سخت و مشکل نبود و امت در مشقت نمی افتادند آنها را به مسواک زدن به هنگام هر وضوی نماز امر می کردم (26 ) .
مرحوم شیخ حر عاملی صاحب وسائل الشیعه بعد از ذکر این روایت می نویسد : مقصود از امر در این حدیث وجوب است چون استحباب این کار قطعی و ثابت شده است (27 ) .
در تاکید مسواک زدن هنگام هر وضو پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله وسلم فرموده اند : السواک شطر الوضو مسواک زدن بخشی از وضو است (28 ) .
مسواک زدن و نماز   
« نماز » بزرگ ترین عبادت دائمی روزانه هر مسلمان است و پیوسته هر مسلمان در شبانه روز پنج وعده روبه قبله به نماز می ایستد. علاوه بر مسواک در هنگام وضو برای برپایی نمازها نیز مسواک مستحب است . رفتار و گفتار پیامبر اعظم حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم پیش از اقامه نمازها در راستای تشویق و راهنمایی پیروان خویش بر مسواک زدن قرار داشته است . مرحوم شیخ صدوق نقل کرده است : کان النبی صلی الله علیه وآله وسلم یستاک لکل صلاه پیامبر برای هر نماز مسواک می کرد.
در وصایای رسول خدا به حضرت علی علیه السلام چنین آمده است : علیک بالسواک لکل صلاه : بر تو باد به مسواک برای هر نماز(29 ) .  
پیامبر اسلام فرموده اند : رکعتین بالسواک احب الی الله عزوجل من سبعین رکعه بغیر سواک . خدای متعال دو رکعت نماز با مسواک را بیشتر از هفتاد رکعت بدون مسواک دوست دارد(31 ) .
مسواک زدن و قرآن   
« قرآن » معجزه قولی جاویدان و ابدی پیامبر اعظم و آخرین و بزرگترین راهنمای بشریت به سوی سعادت حقیقی و کمال الهی است . تاکید بر قرائت این کتاب آسمانی با دهان مسواک زده بیانگر اهمیت بهداشت دهان و دندان از منظر قرآن کریم و آورنده آن حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم است .
ابان خیاط از قول امام صادق علیه السلام نقل می کند که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : نظفوا طریق القرآن قیل یا رسول الله و ما طریق القرآن قال افواهکم قیل بماذا قال بالسواک . طریق و راه قرآن را پاکیزه کنیم پرسیده شد طریق قرآن کدام است فرمودند : دهانهای شما پرسیده شد با چه چیز دهان را پاکیزه کنیم فرمودند : با مسواک (32 ) . پیامبراسلام صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند : افواهکم طریق من طرق ربکم فاحبها الی الله اطیبها ریحا فطیبوها بما قدرتم علیه : دهانهای شما راهی از راههای پروردگارتان است . بهترین دهانها آن دهانی است که از همه خوشبوتر باشد پس دهانهایتان را به میزان توانایی پاک کنید(33 ) .  
دهان هایتان را پاکیزه کنید زیرا دهان هایتان راه قرائت قرآن است .  
اداب و چگونگی مسواک زدن    
در تعلیمات دین جامع و جهانی و جاویدان پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله وسلم حتی به شیوه و کیفیت مسواک کردن نیز توجه شده است و سیره و روش مسواک نمودن پیامبر و راهنمایی های آن حضرت پیرامون آداب مسواک در قالب احادیث نبوی در کتاب های حدیثی ذکر شده است . درباره روش مسواک زدن پیامبر چنین آمده است : کان النبی صلی الله علیه وآله وسلم اذا استاک استاک عرضا زمانی که پیامبر مسواک می زد عرضی و به عرض دندآنهامسواک می زد(37 ) .  
درباره مسواک با چوب درخت زیتون فرموده اند : نعم السواک الزیتون من شجره مبارکه و یذهب بالحفر و هو سواکی وسواک الانبیا قبلی (38 ) : زیتون مسواک خوب از درخت مبارکی است فساد دندان را می برد و آن مسواک من و مسواک پیامبران پیش از من است .    
پیامبر اعظم به یاران خویش در آموزش روش مسواک فرموده اند : استاکوا عرضا ولاتستاکوا طولا(39 ) : عرضی مسواک بزنید و طولی مسواک نزنید!   
دوازده خصلت برای مسواک 
پیامبر گرامی اسلام فرموده اند : فی السواک اثنتاعشره خصله : مطهره للفم و مرضاه للرب و یبیض الاسنان و یذهب بالحفر ویقلل البلغم و یشهی الطعام و یضاعف الحسنات و تصاب به السنه تحضره الملائکه و یشداللثه و هویمربطرقه القرآن و رکعتین بسواک احب الی الله عزوجل من سبعین رکعه بغیر سواک (40 ) در مسواک دوازده خصلت است : پاک کننده دهان و مایه خشنودی پروردگار است و دندان ها را سفید می کند و چرک و فساد آن را از بین می برد و بلغم را کم می کند و انسان را برای صرف غذا به اشتها می آورد و نیکی را چند برابر می نماید و مسواک انسان به سنت نبوی می رسد و فرشتگان نزد او حاضر می گردند و لثه را محکم می کند و به راه قرآن می گذرد و دو رکعت نماز با مسواک در پیشگاه خدای عزوجل از هفتاد رکعت بی مسواک محبوبتر است .    
درباره نقش مسواک در خوب و زیبا سخن گفتن فرمودند : السواک یزیدالرجل فصاحه (41 ) . مسواک برفصاحت مرد می افزاید .  
امتیازات مسواک در گفتار رسول اعظم (ص ) با امام علی (ع )    
پیامبر خدا حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم به امیرالمومنین علیه السلام فرمودند : یا علی علیک بالسواک فان فی السواک مطهره للغم و مرضاه للرب و مجلاه للعین (42 ) . ای علی ! بر تو باد به مسواک نمودن مسواک پاک کننده دهان و موجب خشنودی پروردگار و مایه جلا و روشنایی چشم است .    
امام علی علیه السلام از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم فضایل و امتیازات مهمی را برای مسواک روزانه نقل کرده اند. آن حضرت فرموده اند : من استاک کل یوم مره رضی الله عنه و له الجنه و من استاک کل یوم مرتین فقدادام سنه الانبیا و کتب الله له بکل صلاه یصلیها ثواب ماه رکعه واستغنی عن الفقر و تطیب نکهته و یزید فی حفظه و یشتد له فهمه و یمر طعامه و یذهب اوجاع اضراسه و یدفع عنه القسم و تصافحه الملائکه لما یرون علیه من النور و ینفی اسنانه و تشیعه الملائکه عند خروجه من البیت و تستغفره حمله العرش و الکروبیون و کتب الله له بکل مومن و مومنه ثواب الف سنه و رفع الله له الف درجه و فتح الله له ابواب الجنه یدخل من ایها شا و اعطاه الله کتابه بیمینه و حاسبه حسابا یسیرا و فتح علیه ابواب الرحمه و لایخرج من الدنیا حتی یری مکانه من الجنه و قداقتدی بالانبیا و دخل معهم الجنه و من استاک کل یوم و قضی الله له کل حاجه له فی امرالدنیا والاخره ویکون یوم القیامه فی ظلل العرش یوم لاظل الاظله و یکون فی الجنه رفیق ابراهیم علیه السلام و رفیق جمیع الانبیا(43 ) هرکس روزی یک بار مسواک کند خداوند از وی خشنود باشد و برایش بهشت است و هر کس روزی دوبار مسواک بزند سنت پیامبران را ادامه داده و خداوند برای هر نمازی که می خواند ثواب و پاداش صد رکعت می نویسد و از فقر نجات یاید و بی نیاز گردد و بوی بد دهانش پاک شود و حافظه اش زیاد و فهمش شدت یابد و غذایش گوارا گردد و دردهای دندانهایش از بین می رود و بیماری از وی دفع می گردد و فرشتگان برای نوری که براو می بینند با وی مصافحه می کنند و دندانهایش پاکیزه می شود و فرشتگان هنگام خروجش از خانه او را مشایعت می کنند و حاملان عرش و کروبیون برایش استغفار می نمایند و خداوند برای هر مومن و مومنه ای ثواب هزار سال نوشته و هزار درجه وی را بالا می برد و برایش درهای بهشت را باز نماید که از هریک بخواهد وارد شود و کتابش را به دست راستش بدهد و او را محاسبه آسان نماید و درهای رحمت را بر وی بگشاید و از دنیا نمی رود تا جایگاهش را در بهشت ببیند. او به پیامبران اقتدا کرده و با آنان وارد بهشت می شود...و خداوند حاجت وی در امر دنیا و آخرت را برآورده نماید و روز قیامت که سایه ای جز سایه عرش الهی نیست در سایه عرض الهی باشد و در بهشت رفیق ابراهیم علیه السلام و رفیق تمام پیامبران باشد.
رسول الله در بیان دیگری خطاب به امیرالمومنین علیه السلام فرمودند : یا علی ثلاث یزدن فی الحفظ و یذهبن السقم : اللبان و السواک و قرائه القرآن (44 ) . ای علی سه چیز است که حافظه را زیاد و درد را از بین می برد : شیرنوشیدن و مسواک زدن و قرآن خواندن .  

تآثیر نماز بر بهداشت
هر انسان طبیعی در حدود 3/1 عمر خود را در خواب به سر می برد و تآثیر خواب بر روان و جسم انسان از دانسته های مسلم علم پزشکی است . بطوریکه امروزه تغییرات خواب انسان از پیش آگهی های مهم و قابل توجه در زمینه ابتلا به بیماریها ، به حساب می آید . 
به عنوان مثال ، در اشخاص مبتلا به افسردگی ، میزان خواب به نحو چشمگیری ، افزایش و یا به ندرت کاهش می یابد . تغییرات خواب انسان در بیماریهای جسمی نیز بسیار چشمگیر است . بخصوص اگر تآثیر ناراحتی های روان انسان بر جسم او را در نظر داشته باشیم .و به یادآوریم که بیش از 60 درصد مراجعه کنندگان به بیمارستانهای عمومی ، در واقع از یک مشکل روانی رنج  می برند    .   
به این ترتیب ایجاد بهداشت خواب ، در واقع یک رکن مهم بهداشت روانی و جسمی به حساب می آید و هر عاملی که در تنظیم بهداشت خواب مؤثر باشد ، پیشگیری کننده و حتی درمانگر بسیاری از بیماریهای جسمی و روانی است .
امروزه تخستین اصلی که در ایجاد بهداشت خواب ، ائسط جدیدترین منابع علمی دنیا توصیه می شود بیدار شدن هر صبح سر یک موقع مشخص از خواب است .    
یک نگاه کلی به جدول اوقات شرعی ، نشان می دهد ، که وقت نماز صبح ، در تمام طول سال ، با در نظر گرفتن ، تغییرات ناشی از حرکات وضعی و انتقابی زمین اساسی ترین گام را دز جهت رعایت بهداشت خواب و در نتیجه آن ، سلامت  بدنی و تعادل روانی برداشته است .

تآثیر نماز بر آرامش عضلات
گروهی از نویسندگان مسلمان ، کوشیده اند ، در حرکات حین نماز اعم از قیام و قعود و رکوع و سجود جنبه های از نرمش عضلانی و ورزش بدنی را بجویند و آن را با نرمش های متداول دیگر که منجر به استراحتی و آمادگی عضلانی می شوند ، مقایسه کنند . اما دیدگاه ما به آرامش عضلانی ناشی از نماز ، از دریچه دیگری است .    
دانش پزشکی امرزوه به اثبات رسانیده است کع اگر شخصی در ساعت حدود 10 شب بخوابد و حدود ساعت 5 صبح از خواب بیدار شود ( یعنی حدود 7 ساعت خواب ) در ساعت حدود 1 بامداد ، در بدن او برخی مواد شیمیایی شبه مورفین که به عنوان گروهی اندورفین ها و آنکفالین ها نامگذاری شده اند ، ترشح می شوند که این مواد اثر مستقسم بر روی قسمتهای مختلف بدن از جمله عضلات اسکلتی دارند و منجر به راحتی عضلانی ، در طول روز آینده برای فرد می شوند .    
اما چنانچه شخص در ساعت حدود 12 شب بخوابد و صبح روز بعد ساعت 10 صبح از خواب برخیزد ( یعنی حدود 10 ساعت خواب ) اندروفین ها و آنکفالین ها برخلاف حالت گذشتع افزایش ترشح کافی پیدا نمی کنند و در نتیجه این امر ، سبب می شود با این که این شخص حدود 3 ساعت بیشتر از شخص قبلی خوابیده است ، از آرامش و استراحت عضلانی به اندازه کافی بهره مند نشوند   .   
و درست به همین علت است که هر چه خواب انسان بیشتر ادامه پیدا کند ومثلاً تا ساعت 10 صبح به دراز بکشد ، احساس خستگی و کوفتگی عضلانی پس از آن بیشتر خواهد بود
و اما فریضه نماز با اثر درخشان و بی نظیری که در ایجاد بهداشت خواب دارد در این مورد نیز نقش بسیار مؤثری ایفا می کند . چرا که نماز صبح ضمن ایجاد الزام و وجوب برای سحر خیزی ، انسان را خود بخود به سوی آرامش عضلانی ناشی از مواد شیمیایی دور نزاد ، سوق می دهد   .   

بزرگان عرصه غلم و اندیشه مانند استاد شهید مرتضی مطهری (ره )‌نیز برنامه زندگی خود را مبنای خوابیدن در ساعت حدود 10 شب و برخاستن از خواب ، حدود نیم ساعت قبل از اذان صبح تنظیم کرده بودند تا از مواهب خدادادی و بی حد و حصر نماز ، حداکثر فیض و بهره را ببرند.

تآثیر نماز بر شادابی جسم و روان  
حدیثی از پپامبر اکرم ( ص): 
مومن ؟ شوخی کن و لبخند بر دهان باشد و منافق بد خلق و گره ابرو.      
امروزه ضرب المثل ایرانی خنده بر هر درد بی درمان دواست مصداق کاملاً علمی پیدا کرده است . دانش پزشکی در قرن حاضر به وضوح میداند ، اشخاصی  که اصطلاحاً یک لب و هزار خنده گفته می شوند ، نسبت به آنان که به اصطلاح با خودشان نیز قهزند ! و نسبت به زندگی بدیبن و عبوس هستند ، بسیار کمتر دچار بیماری جسمی و روانی می شوند    .   
به این ترتیب هر عاملی که شادابی را به انسان هدیه کند ، در واقع به سلامتی جسم و روان او کمک کرده است. اما نکته بسیار مهمی که دانش طب به بشر آموخته است ، این مطلب ایت که شادابی و افسردگی انسان در سلسله اعصاب مرکزی انسان است و ما این مطلب را در ادامه مباحث 40 نکته پزشکی پیرامون نماز از جمله مبحث تعادل ناقلهای عصبی روشن تر خوایهم کرد.   
اما در اینجا ذکر همین نکته کافی است که مثلاً افزایش یک ماده شیمیایی به نام دوپامین در بدن سبب می شود ، که انسان بدون آنکه خود بخواهد ، دچار ناراجتی و کاهش این ماده نیز سبب شاد شدن غیر ارادی انسان خواهد شد .   

بعنوان مثال ، عصبانیت و ناراحتی غیر ارادی و بدون علت صبحگاهی که حالت شدید آن بعنوان ملانکولی یا همان مالیخولیا ( افسردگی درونزاد صبحگاهی ) شناخته می شود ، در اثر تغییرات و کم و زیاد شدن همین مواد شیمیمایی بوقوع می پیوندد.
اما از جمله این مواد شیمیایی داخل بدن که به صورت غیر ارادی سبب شادی انسان می شود و به او شعف و شنه بی نظیر می بخشد ، ماده ای به نام کورتیزول می باشد ..که میزان آن در داخل بدن انسان در ساعات سحرگاهی بشدت افزایش می یابد و در صورت بیداری انسان در این ساعات ،‌لذت و شعف سرمست کننده ای نصیب او می شود که بی شک بر زندگی او در تمام طول روز تآثیر گذار است.         
افزایش کورایزول در ساعات صبح و ارتباط آن با سرخوشی صبحگاهی ، که امروزه از مسلمات پزشکی است ، در واقع ائوجیه قابل توجهی بر همه مضامینی که در فرهنگ و ادب و عرفان پیرامون اسرار سحر معرفی می شوند ارائه می دهد .     
از نمونه توجه بسیار به سرخوشی و شادابی سحرگاهی و تآثیر آن در زندگی انسان در اشعار خواجه شیرین سخن شیراز حضرت حافظ بسیار می توان یافت :     
هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ           از یمن دعای شب و ورد سحری بود         
ضرب المثل ایرانی مشهور که منسوب به بزرگمهر می باشد . یعنی : سحر خیز باش تا کامروا باشی نیز اشاراتی نغز به تآثیر بیداری صبحگاهی بر زندگی شادکامانه و سعادت آمیز دارد        .      
به این ترتیب واضح است ، امر واجب نماز صبح با ارزانی داشتن بیداری صبحگاهی به انسان تقدیم کنده شادابی جسم و روان به ا می باشد . یک نتیجه مهم این شادابی ،سلامت جسم و روان خواهد بود.       
صبح خیزی و سلامت طلبی چون حافظ            هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم

 

 

تآثیر نماز بر بیماری فشار خون   
افزایش فشار خون یکی از شایعترین دلایل مراجعه به پزشک در سرتاسر دنیاست . بعنوان مثال یکی از جدیدترین آمار ها ، در ایالات متحده آمریکا، شاغترین بیماریی که افراد را ناگزیر بع استفاد از دارو، می کند افزایش فشار خون ذکر کرده است ،به علت عوارش خطرناک و متعددی که این بیماری در بسیاری از اغضای بدن از جمله قلب و مغز و کلیه و چشم و .... دارد ، سعی و اهتمام فراوانی در دانش پزشکی برتی پیشگیری و کنترل این بیماری در پیش گرفته شده است     .   
در تمامی منابع معتبر علمی ، برای پیشگیری از ابتلا به افزایش فشار خون و همچنین کنترل تعداد زیادی از بیماران که افزایش فشار خون در حد خفیف یا متوسط دارند ، رعایت برخی اصول و استفاده از درمانیهای غیر دارویی ائوصیه می شود . درمانهای غیر دارویی ضمن آن که هزینه چنانی را بر بیمار تحمیل نمی کنند . در پایین آوردن فشار خون و ممانعت از برز و پیشرفت آن مؤثرند  .   
از جمله چهار درمان اولیه و بسیار مهم غیر دارویی که در منابع جدید علمی برای کنترل فشار خون مورد  
توجه قرار می گیرند ، عبارتند از : 1- کاهش دادن اضطراب و استرس عا  2- کاهش یا عدم مصرف الکل
3-کم کردن وزن 4- انجام ورزش های سبک بطور منظم در شبانه روز .
اما با توجه به نقش بسیار مهمی که نمازهای واجب یومیه ، در ایمن کردن انسان در مقابل استرس ها و مشکلات گوناگون زندگی ایفا می کنند ( از جمله تآثیر نماز بر اضطراب ) و نیز با توجه به الزامی که نماز به شخص نمازگزار مبنی بر عدم مصروف مشروبات الکی می دهد ، می توان این امر را قدم مؤثری در پیشگیری و کنترل فشار خون تلقی کرد .
از طرفی نماز با حرکات موزون و قیام و قعود و رکوع و سجود منظمی توام است که  قابل قیس کامل با یک نرمش سبک روزان مشابه آنچه که در درمانهای غیر دارویی فشار خون توصیه می شود ، می باشد . همچنین اگر به یاد آوریکم که مسلمان نمازگزار رو به قبله مکتبی نماز می خواند که خدای آن مکتب از پرخوری و شکمبارگی بیزار است و مثلاً عالمان فربه و چاق را دشمن می انگارد متوجه خواهیم شد که هر چهار درمان غیر دارویی مذکر ، برای کنترل و پیشگیری افزایش فشار خون ، در ورای احکام نورانی نماز نهفته است . هر چند که مادر ادامه مباحث 40 نکته پزشکی پیرامون نماز ، اشارات دیگری در این مورد خواهیم داشت و فی المثل پیرامون تآثیر نماز بر احساس امنیت روانی سخن خواهیم گفت .

تآثیر نماز بر بیماری افسردگی
حدیثی از حضرت علی (ع): 
خداوند هر گاه خیری بر بنده اش بخواهد به او کم خوابی و کم خوری و کم حرفی را تلقین می کند    .   
دانش پزشکی ظرف چند دهه اخیر موفق به اکتشاف مهمی پیرامون خواب شده است و آن کشف بخشی مهم در طول خواب انسان به نام خواب REM   بوده است . پس از آنکه حدود 45 دقیقه از به خواب رفتن انسان گذشت ، مرحله REM  آغاز می شود و به مدت کوتاهی حدود 10 تا 15 دقیقه ادامه می یابد .   
در طول مرحله REM  از خواب ، به طرز اسرار آمیزی تمام عضلات اسکلتی بدن از کار می افتد و شخص کاملاً بی حرکت می شود و نوار مغزی شخص به جای حالت خواب ، حالت بیداری کامل را نشان می دهد . بطوریکه در این حالت مغز از فعالیت بالایی برخوردار است     .   
در طی    درجه حرارت بدن و ضربان قلب به طور غیر منتظره بالا می رود و حرکات سریعی در چشمان خرد دیده می شود که وجه تسمیه این مرحله نیز می باشد ( مرحله حرکات سریع چشم) و چنانچه شخص را دز این حالت بیدار کنیم به احتمال بسیار قوی ابراز می کند که در حال خواب دیدن بوده است .

مرحله  پس از 10 تا 15 دقیقت متوقف می شود و پس از آن در طول خواب و له طور دوره ای و بطور منظم تکرار می شود . با این وجود کل دوران در طول یک خواب 8 ساعتی در اشخاص طبیعی 90 دقیقه .    
خواهد بود و قسمت اعظم آن در ساعات نزدیک صبح به وقوع می پیوندد.
امروزه دانش پزشکی به اثبات رسانیده است که در بیماری افسردگی یکی از تظاهرات مهم،افزایش یافتن طول خواب    نسبت به میران طبیعی است . بطوریکه شخص افسرده به میزانی بیش از سایر اشخاص خواب می بیند . یعنی زمان بیشتری را در مرحله    بسر می برد.
از این جها یک مبنای مهم در تولید داروهای ضد افسردگی ایجاد داروهایی است که کاهش دهنده مرحله    خواب باشند . (‌از جمله داروهای ضد افسردگی 3 حلقه ای)
علاوه بر این یک روش درمانی جدید برای بیماران افسرده ، بیدار نگه داشتن آنها برای کاهش میزان    می باشد . زمان نماز صبح که در سوره مبارکه اسراء با عنوان ان قران الفجر کان مشهودا از آن نام برده شده اس و مورد تآکید فراوان می باشد . بگونه ای قرار گرفته است که سبب کاهش دادن قابل ملاحضه  میزان خواب    در اشخاص می شود . چرا که خواندید قسمت اعضم خواب    در حوالی صبح بوقوع می پیودند و چنانچه شخص خود را ملزم به بیداری صبحگلاهی کند در حقیقت جلوی ورود خود به مرحله قابل توجهی از خواب    را گرفته است .
از این جهت بیداری صبحگاهی برای نماز خود به تنهایی م یتواند به عنوان واکسنی در پیشگیری از افسردگی و حتی دارویی در درمان افسردگی مطرح باشد .  
لازم به توضیح است که خواب   در حد تعادل برای سلامت و رفع خساگی لازم است اما زیادی آن منجر به مشکلات مختلف از جمله افسردگی می شود و نقش نماز بعنوان متعادل کننده میزان مطرح است .